De echte waarde van zorg op afstand
Zoals bij veel nieuwe ideeën en ontwikkelingen in de zorg wordt er vaak al snel naar de waarde van innovaties gekeken. Naar de mate waarin een innovatie of aanpassing op termijn leidt tot effecten, efficiency, uiteindelijke winst of een bepaald volume. Er wordt gezocht naar een businesscase, het liefst een met klinkende cijfers. Maar wat is dan eigenlijk de echte waarde van zorg op afstand en hoe druk je die uit?
Het lijkt nogal voor de hand te liggen om de link te maken met de recente ontwikkelingen door het coronavirus en de letterlijke fysieke afstand die we nu van elkaar moeten nemen. Maar die afstand, die 1,5 meter, heeft er wel toe geleid dat digitale zorg op een aantal plekken versneld een plek heeft gekregen als (bijna) regulier onderdeel van een zorgtraject.
Doordat de mogelijkheid van echte afspraken aan tafel soms wegviel, werden we met z’n allen verplicht om na te denken over andere vormen van contact. Moesten we gaan bedenken wie je nog wel live wilde zien en welke andere middelen je daarvoor gebruikte. Daarbij ontstond de vraag of die nieuwe methodes ook een andere manier van werken met zich meebrengen.
Kritisch kijken
Die nieuwe afstand heeft er in ieder geval toe geleid dat we efficiënter met onze tijd omgaan. Je bent gedwongen om kritisch te kijken naar je eigen agenda. En een mix te maken van belafspraken, beeldbelafspraken en fysieke ontmoetingen waar het echt niet anders kan. Zo combineer je digitaal, telefonie en fysiek, waarbij dat laatste uiteraard op afstand. Dat is even wennen en het gaat nog niet altijd van harte. Het kan wel leiden tot een overzichtelijker dag.
Die afstand heeft ook gevolgen voor de communicatie tussen zorgverleners en hun patiënten. De omstandigheden zorgen er momenteel voor dat er minder druk zit op de feitelijke ontmoeting. Er hoeft niet gereisd te worden en ieder kan in zijn vertrouwde omgeving het gesprek voeren of tussentijds eenvoudig en snel kan laten weten hoe het gaat. Dat kan via welk kanaal dan ook. Via de telefoon, digitaal berichtenverkeer, beeldbellen, maar ook door bijvoorbeeld het doorsturen van medische metingen. En dat heeft in sommige gevallen zelfs positieve effecten op metingen. Denk aan de witte jassen-bloeddruk. Bij de arts is je bloeddruk hoger dan thuis.
Tevens zijn digitale services zijn ook waardevol voor de patiënt die zich pas ‘op afstand’ (bijvoorbeeld bij de parkeergarage) beseft welke vragen hij uiteindelijk had willen stellen in de spreekkamer. Of waar pas ‘op afstand’ bleek dat het toch niet helemaal goed over was gekomen wat de dokter zei. Juist in dat soort situaties is het dan vaak te laat om die vragen alsnog live te stellen. Maar met digitaal contact, ook op afstand, kan dat wel en eenvoudig.
Afstand als kans
We kunnen de nieuwe ervaringen over de afstand zien als kans. Niet om de afstand tussen zorgverlener en patiënt te vergroten, maar om de ‘ervaren afstand’ juist te verkleinen.
Om patiënten in staat te stellen om delen van hun zorg zelf te regelen, zonder dat ze het idee hebben dat ze aan hun lot worden overgelaten of niet terecht kunnen. Dit kan proactief gebeuren vanuit de zorgverlener. Bijvoorbeeld doordat artsen en verpleegkundigen een kort berichtje kunnen sturen of via beeldbellen even snel mee kunnen kijken, ongeacht de locatie.
Het gevaar voor deze nieuwe, hybride manier van werken, zit in het feit dat er snel gerekend gaat worden aan de financiële waardes van die afstand. Zorg op afstand is géén ontwikkeling die start bij termen als efficiency of kostenreductie. Zorg op afstand is een logische nieuwe fase waarin technologie ondersteunend is in het op afstand begeleiden van patiënten. Maar let op, technologie is niet het doel. Het doel is om de relatie vast te houden en invulling te geven aan de juiste service naar (en zorg voor) de klant.
Waarde voor alle betrokkenen
Het is ook een ontwikkeling waarbij continu gekeken moet worden naar de waarde voor alle betrokkenen. Hoe ervaart de arts de begeleiding en het contact op afstand en hoe de patiënt? Wat is de meerwaarde voor de poli-assistenten, de medisch verpleegkundigen of het ziekenhuis als organisatie? Die waarde zit voor veel van deze partijen vooral in het bieden van gemak, het gevoel van verbinding houden en het bieden van (extra) aandacht waar er onzekerheid heerst. Juist ook in deze bijzondere tijd.
Positieve businesscase
Natuurlijk biedt zorg op afstand ook bedrijfskundig waarde. Slimme thuismetingen in een overzichtelijk dashboard zorgen ervoor dat meer patiënten op afstand te begeleiden zijn en/of dat er minder herhaalconsulten nodig zijn. Nu we steeds zuiniger moeten zijn op alle medewerkers in de zorg, kan slimmer organiseren en digitaliseren ontzettend veel waarde hebben. Daarmee kun je meer doen in minder tijd, ook wanneer na deze coronaperiode de vraag naar zorg groot blijft. Uiteindelijk leidt dat tot een positieve businesscase.
De waarde van afstand tenslotte is ook dat het ons nieuwe dingen leert. Dat bepaalde informatie helemaal niet altijd gelijk goed overkomt in een gesprek. Dat er soms behoefte is aan frequenter contact en dat dit ook nog eens positieve impact heeft op het behandeltraject.
Het leert ons ook hele menselijke dingen, zoals het feit dat een smiley of duimpje van een patiënt voor een glimlach kan zorgen op het gezicht van de behandelaar. Of dat we met elkaar allerlei non-verbale signalen afgeven om aan te geven dat een fysieke afspraak afgelopen is, maar we dat digitaal helemaal opnieuw moeten uitvinden. Want ook bij beeldbel-afspraken met de arts is soms de vraag ‘ Hoe weet je dat het consult afgelopen is? Zwaait de dokter dan?’
Geen beperking
De fysieke afstand is nu tijdens de pandemie hard nodig. Maar ook als er straks geen beperkingen meer zijn op fysieke ontmoetingen en alle soorten gewone zorg weer opgeschaald is, blijft contact en zorg op afstand zijn eigen voordelen bieden en waarde behouden. Die waarde zit in het feit dat we hebben geleerd dat de afstand geen beperking hoeft te zijn voor de kracht van de relatie.
Digitale services geven veel extra mogelijkheden en kunnen zorgen voor een kleiner gevoel van afstand. Door hier op in te blijven zetten en het vast te houden als de gewone manier van werken, wordt de waarde vanzelf ook zichtbaar in de (financiële) businesscase. Maar allereerst is de echte waarde van zorg op afstand toch echt een tevreden zorgverlener met tevreden patiënten.
Deze blog is gepubliceerd op Qruxx en maakt deel uit van de KiZ Special over de waarde van zorg op afstand na de coronacrisis. Naar de overzichtspagina >