Digitale innovaties in diabeteszorg: “Mijn werk is relevanter”
De innovaties in de zorg voor diabetespatiënten leiden tot grote veranderingen in het werk van diabetesverpleegkundige coördinator Karin Dekker-de Vries. “Of hier straks een robot met AI mijn werk doet? Nou, je lost niet alles op met een algoritme. Machines zien de mens niet achter de patiënt.”
Dit artikel is geschreven door Iris Peters
Karin wist als kind precies wat ze wilde worden: zuster. Het idee zat gewoon in haar hoofd. “Omdat ik van een praatje met mensen hou en ze graag help. Ik denk dat elke verpleegkundige dat heeft,” vertelt ze vanachter het bureau in haar werkkamer in het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam.
Patiënten zien, en echt leren kennen
Dit is ook de reden dat ze op de afdeling voor diabetici werkt. Hier staat ze langere tijd in contact met patiënten. “Enkelen zie ik al meer dan 17 jaar. Mijn werk gaat verder dan het medisch inhoudelijke. Ik onderzoek wat het beste werkt en bij iemand past. Tijdens dat proces leer ik diegene echt kennen. Ieder mens bestaat uit allerlei facetten, je bent niet alleen datgene wat je mankeert.”
Ze werkt nu een dag per week op de polikliniek en twee dagen als coördinator van de diabetesverpleegkundigen, dan is ze ‘de regelneef’ van de afdeling. “Ik hou van die combinatie, van de afwisseling, en ik zie mijn patiënten ook nog steeds.”
Mijn bloedsuikers waren niet perfect, maar mijn reis was fantastisch!
Als verpleegkundige beantwoordt ze praktische vragen van de chronisch zieken als: Hoe pas ik diabetes in mijn dagelijks leven in? Hoe kom ik de feestdagen door als ik wat lekkers ga eten? Of: als ik naar Thailand op vakantie ga, wat doe ik dan? “Zodat iemand echt op reis kan en bij thuiskomst zegt: mijn bloedsuikers waren niet helemaal perfect, maar mijn reis was fantastisch!”
Papieren tijdperk
In de dertig jaar die Karin in het Maasstad Ziekenhuis werkt, maakt ze de digitalisering van haar vak van dichtbij mee. “Ik kom nog uit het papieren tijdperk”, lacht ze. “Kasten vol dossiers werden in de jaren 90 gescand, en vanaf dat moment zocht ik in de computer naar patiëntengegevens.”
In die tijd kwamen alle patiënten drie keer per jaar naar de polikliniek voor controle. Hadden ze tussendoor een vraag, dan belden ze meestal. Dat was behoorlijk intensief en eigenlijk was daar geen tijd voor. In 2018 stapte het ziekenhuis over op de BeterDichtbij app, communicatiedienst en initiatief van de Nederlandse zorgsector, waarmee ze sindsdien online communiceren.
Drie jaar terug komt daar de FreeStyle Libre bij. Een witte, ronde sensor ter grootte van een 2 euromunt, die patiënten op de achterkant van hun bovenarm plakken. Deze sensor heeft een tip die onder de huid terechtkomt en de glucosewaarden meet, die mensen met hun telefoon opslaan in de cloud. Via een koppeling met het ziekenhuis zijn alle waardes in te zien voor artsen en verpleegkundigen.
Ook leest tegenwoordig een app de insulinepompen uit, en slaat de gegevens eens per dag op in de cloud. Daarnaast werkt de afdeling voor diabetici sinds medio 2022 met de Thuismeten-app, waarmee patiënten thuis hun waarden meten en monitoren. “Dat is revolutionair. We krijgen een notificatie als de waarden afwijken,” licht Karin toe. “Daardoor weten we eerder als er iets scheelt en kunnen we sneller ingrijpen.”
Juist minder grote afstand tot patiënten
Door alle digitale ontwikkelingen hoeven diabetici minder vaak naar het ziekenhuis voor een reguliere controle. “Als mensen dit horen denken ze weleens dat digitalisering een grotere afstand schept tussen mij en de patiënten. Ik zie het eigenlijk andersom. De afstand is juist minder groot geworden. Voorheen zag ik een patiënt drie keer per jaar op de polikliniek, nu heb ik tussendoor vaker contact via de BeterDichtbij app.”
Hoe gebruiksvriendelijk zijn alle technieken? Bijvoorbeeld voor mensen die weinig digitaal vaardig zijn of de Nederlandse taal beperkt beheersen? Karin: “De meeste mensen die ik zie kunnen overweg met de BeterDichtbij app, de FreeStyle Libre en de apps die gekoppeld zijn aan de insulinepompen. Bovendien is het mogelijk dat wij verpleegkundigen of onze collega’s bij Patiëntenvoorlichting de apps installeren op hun telefoon, dat kost hooguit vijf minuten, daarna is het een kwestie van scannen. Dat kan iedereen. En degene die dat echt niet kunnen, die bellen nog gewoon.”
Het werkt echt
Verschillende producenten ontwikkelden de sensor en apps. In de nabije toekomst koppelen zij deze verschillende toepassingen aan elkaar. Dan is de Thuismeten-app verbonden met de FreeStyle Libre en stuurt dagelijks een rapport naar de gebruiker en het patiëntendossier.
“Het nadeel van alle digitale middelen op dit moment is dat het veel data oplevert” meent Karin. “Vroeger had ik bijvoorbeeld 8 glucosewaarden waar ik naar keek als een patiënt iets mankeerde, nu zijn dat er wel 48 op een dag en dat veertien dagen lang! Dan is het even zoeken in alle informatie. Terwijl ik hier geen half uur over kan doen.”
Er valt een stilte. Dan biecht ze op dat ze in het begin de waarden van de nieuwe apps een tijd lang in de gaten hield. “Ik wilde wel weten of het klopte! Hoe langer ik ermee werk, hoe vaker ik denk: het werkt echt.”
Het algoritme van de insulinepomp schat gegevens soms beter in dan de mens
“De grootste winst is dat we nu aandacht aan de mensen geven die dat het meest nodig hebben. Ons werk is relevanter en gerichter geworden. Voor de rest houden de digitale systemen alles in de gaten. Ik zie dat het algoritme van de insulinepomp gegevens soms beter inschat dan de mens.”
Oplossing vinden
Terugdenkend aan haar kindertijd en haar wens om zuster te worden, concludeert ze dat haar oorspronkelijke beeld van het werk weinig verschilt met de digitale wereld waarin ze nu werkt: “Ik wilde verpleegkundige worden vanwege de relatie die je met mensen opbouwt en om ze te helpen, dat is nog steeds zo. Er zullen altijd patiënten zijn die behoefte hebben aan persoonlijk contact.”
“Daarbij, alle innovaties houden mijn werk leuk. Het is elke keer weer een uitdaging om uit te vinden hoe een app of systeem werkt en een oplossing te vinden als ik vastloop. Het zou wel een beetje saai zijn als het werk van de diabetisch verpleegkundige zoals ik het vroeger deed nog steeds hetzelfde zou zijn.”
Digitale zorg bij het Maasstad Ziekenhuis
Het Rotterdamse Maasstad Ziekenhuis loopt voorop met de inzet van digitale zorg. Al ruim 5 jaar zet het Santeon ziekenhuis BeterDichtbij in. De afdeling van Karin Dekker-de Vries startte hierbij als eerste. Om digitale zorg toegankelijk te houden voor alle patiënten, breidde het Maasstad Ziekenhuis de balie Patiëntenvoorlichting in de centrale hal van het ziekenhuis uit als een plek waar patiënten hulp kunnen krijgen bij digitale middelen. Inmiddels gebruiken ruim 40.000 van hun patiënten BeterDichtbij voor eenvoudig contact met zorgverleners, vaak samen met een van de digitale diensten, zoals thuismonitoring en natuurlijk het patiëntenportaal.